top of page

REBELLE 
w 100 lecie wywalczenia przez polskie kobiety praw wyborczych

Kuratorki: Dorota Chilińska/Katarzyna Lewandowska
Galeria S w Toruniu
PATIO ASP w Gdańsku

Barykada

Szafot

Deklaracja Praw Kobiety i Obywatelki

Walka

Więzienie

Winna

Olympe de Gouges

Opór

Frakcja

Sztuka

 

W 100 lecie wywalczenia przez polskie kobiety praw wyborczych, czyli społeczno-prawnego upodmiotowienia siebie, postanowiłyśmy powołać do zaistnienia siostrzane grono, które do odtańczenia wojennego tańca użyje ostrego narzędzia – sztuki.

 

Nasze działania otwiera Olympe de Gouges z  Deklaracją praw kobiety i obywatelki (1791) – po raz pierwszy przetłumaczony w całości na język polski.  W swojej Deklaracji ukazała sprzeczności francuskiej konstytucji oraz nieadekwatność ówczesnych prób sformułowania uniwersalnych praw. Bezkompromisowo wykazała, że podmiotem deklarowanej równości praw są w istocie biali, dorośli mężczyźni, a pozorny uniwersalizm rewolucyjnych idei opiera się na wykluczeniu dużych części społeczeństwa. Najważniejszym wyrazem wolności była dla niej wolność słowa i przez dekadę swojego życia próbowała niezłomnie egzekwować to prawo. Istotą politycznego wyzysku była dla niej instytucja małżeństwa inkryminowana przez nią jako „miejsce wiecznej tyranii”. Podobnie jak Mary Wollstonecraft w A Vindication of the Rights of Woman (1792) de Gouges dowodziła, że przebiegłość i słabość kobiet stanowi konsekwencję ich upośledzonej pozycji w strukturach zalegalizowanej „seksualnej unii” z mężczyzną. Podobnie jak Wollstonecraft, zwalczała wywołane przez tę instytucję społeczne deficyty kobiet, które zaniedbywały edukację i ograniczały się do wąskiego kręgu domowych interesów, odrzucając obowiązki obywatelskie. Nawiązując do idei Rousseau, de Gouges zaproponowała „społeczny kontrakt” oparty na równości praw i obowiązków w zastępstwie tradycyjnego małżeństwa. Jej pisma, zarówno literackie, jak i polityczne, zmierzały wyraźnie w kierunku współczesnej filozofii feministycznej. Jako jedyna kobieta została skazana na śmierć podczas „wielkiego terroru”.

Olympe de Gouges
Deklaracja Praw Kobiety i Obywatelki

Tłumaczenie:

Rafał Michalski

Wstęp i redakcja:

Katarzyna Lewandowska / Rafał Michalski

Projekt i skład:

Piotr Paluch

Projekt okładki:

Jacek Staniszewski

 

Biblioteka ASP w Gdańsku
Akademia Sztuk Pięknych w Gdańsku

 

Gdańsk 2018

link do pobrania publikacji:

https://zbrojowniasztuki.pl/pliki/5cf4fbcea20037da0b3ee20d6b630979/olympe-de-gouges-deklaracja-praw-kobiety-i-obywatelki.pdf

bottom of page