barykady
sztuki
REBELLE
w 100 lecie wywalczenia przez polskie kobiety praw wyborczych
Kuratorki: Dorota Chilińska/Katarzyna Lewandowska
Galeria S w Toruniu
PATIO ASP w Gdańsku

Barykada
Szafot
Deklaracja Praw Kobiety i Obywatelki
Walka
Więzienie
Winna
Olympe de Gouges
Opór
Frakcja
Sztuka
W 100 lecie wywalczenia przez polskie kobiety praw wyborczych, czyli społeczno-prawnego upodmiotowienia siebie, postanowiłyśmy powołać do zaistnienia siostrzane grono, które do odtańczenia wojennego tańca użyje ostrego narzędzia – sztuki.
Nasze działania otwiera Olympe de Gouges z Deklaracją praw kobiety i obywatelki (1791) – po raz pierwszy przetłumaczony w całości na język polski. W swojej Deklaracji ukazała sprzeczności francuskiej konstytucji oraz nieadekwatność ówczesnych prób sformułowania uniwersalnych praw. Bezkompromisowo wykazała, że podmiotem deklarowanej równości praw są w istocie biali, dorośli mężczyźni, a pozorny uniwersalizm rewolucyjnych idei opiera się na wykluczeniu dużych części społeczeństwa. Najważniejszym wyrazem wolności była dla niej wolność słowa i przez dekadę swojego życia próbowała niezłomnie egzekwować to prawo. Istotą politycznego wyzysku była dla niej instytucja małżeństwa inkryminowana przez nią jako „miejsce wiecznej tyranii”. Podobnie jak Mary Wollstonecraft w A Vindication of the Rights of Woman (1792) de Gouges dowodziła, że przebiegłość i słabość kobiet stanowi konsekwencję ich upośledzonej pozycji w strukturach zalegalizowanej „seksualnej unii” z mężczyzną. Podobnie jak Wollstonecraft, zwalczała wywołane przez tę instytucję społeczne deficyty kobiet, które zaniedbywały edukację i ograniczały się do wąskiego kręgu domowych interesów, odrzucając obowiązki obywatelskie. Nawiązując do idei Rousseau, de Gouges zaproponowała „społeczny kontrakt” oparty na równości praw i obowiązków w zastępstwie tradycyjnego małżeństwa. Jej pisma, zarówno literackie, jak i polityczne, zmierzały wyraźnie w kierunku współczesnej filozofii feministycznej. Jako jedyna kobieta została skazana na śmierć podczas „wielkiego terroru”.
Olympe de Gouges
Deklaracja Praw Kobiety i Obywatelki
Tłumaczenie:
Rafał Michalski
Wstęp i redakcja:
Katarzyna Lewandowska / Rafał Michalski
Projekt i skład:
Piotr Paluch
Projekt okładki:
Jacek Staniszewski
Biblioteka ASP w Gdańsku
Akademia Sztuk Pięknych w Gdańsku
Gdańsk 2018
link do pobrania publikacji: